محمد بن عیسى می‌گوید: از حضرت رضا(ع) درباره سحر پُرس‌وجو کردم فرمود: «سحر واقعیت دارد و به اذن خدا ضرر می‌رساند [و اثر می‌کند]».[1]
در ادامه روایت مورد بحث امام رضا(ع) درباره سالم ماندن از اثرات سحر و جادو می‌فرماید: «وقتی تو را سحر کردند دستت را تا روبروی صورتت بالا ببر و بخوان: بِسْمِ اللهِ الْعَظِیمِ، بِسْمِ اللهِ الْعَظِیمِ، رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ»(2)رتباط و استفاده علمی و عملی از ارواح، اجنه و شیاطین در اصطلاح لغوی و فقهی، سحر نام1]دارد. طبق دلایل قرآنی، روایی و فقهی، ساحری، به صلاح زندگی دنیوی و اخروی انسان نیست. اگرچه در تعریف و تعیین موارد سحر در كتب لغوی و فقهی تعاریف زیادی بیان شده است، اما در این كه ارتباط با ارواح، اجنه و شیاطین، سحر نامیده می شود، از مسلّمات شمرده شده است. قرآن كریم؛ ساحری را كفر، بی ایمانی، بی تقوایی، معامله ای بد با خود، بی بهرگی از آخرت،[ افزایش گناه و خواری دانسته است.
به هر حال در یك جمع بندی می توان گفت: سحر عملی خارق العاده است كه آثاری از خود در وجود انسان ها به جا می گذارد. سحر گاهی یك نوع چشم بندی و تردستی است، و گاه تنها جنبه روانی و خیالی و تلقینی دارد، و زمانی با استفاده از خواص ناشناختۀ فیزیكی و شیمیایی بعضی از اجسام و عناصر، و گاه نیز از طریق كمك گرفتن از شیاطین انجام می گیرد.
طلسم عبارت است از نقوش سحری یا تنجیمی و یا چیزی منقّش به این نقوش، كه برای دفع آفتها یا چشم زخم و یا حوادث دیگر تهیه می كنند. اصحاب طلسم برای برخی اعداد، خواص و تأثیر قائلند و می پندارند كه می توان میان مردمان از طریق نوشتن اعداد مخصوص مهر و كین پدید آورد، اعدادی چون اعداد متحابه، مربع وفقی. این عقیده، نتیجه اعتقاد به تأثیر قوای آسمانی (قوای فعّاله) در قوای زمینی (قوای منفعله) است. معتقدان به این عقیده، گمان می كرده اند كه هر كس بتواند میان این دو نیرو ارتباط برقرار كند، از آثار ویژه آنها بهره مند می شود و كارهایی شگفت انگیز انجام می دهد.سحر و جادو و طلسم و بستن بخت از اموری است كه واقعیت دارد البته انجام دادن آن حرام است.
سحر و جادو از دیدگاه علم و دین
ب ) سحر و طلسم از نظر اسلام
از نظر اسلام در بسیاری از موارد، سحر و طلسم باعث گمراه ساختن مردم و تحریف حقایق و متزلزل ساختن پایه های اعتقادات افراد ساده ذهن می شود. در احادیثی كه از پیشوایان بزرگ اسلام به ما رسیده است سحر به شدت مذمت و از آن نهی شده است، از جمله این كه: حضرت علی (ع) می فرماید: ” كسی كه سحر بیاموزد، كم یا زیاد، كافر شده است، و رابطه او با خداوند به كلی قطع می شود …”
روایات دینی؛ ساحری را كفر كفر به قرآن شرك[، دوری از رحمت الهی و دین اسلام[، بی نیازی از بندگی الهیو مایۀ ورود به جهنمو ساحر را ملعون [دانسته اند.
پس از نظر اسلام، انجام، تعلیم، تعلم و تكسب به سحر، ممنوع و حرام و از گناهان كبیره است و در بعضی از روایات، تعلیم و تعلم سحر را موجب كفر شمرده اند، البته ساحران، افراد منحرف و دنیاپرستی هستند كه اساس كارشان بر تحریف حقایق است.فقها هم به دلیل آیات و روایات و ضررهای جسمانی و روانی و دینی و اجتماعی كه ساحری دارد، آن را حرام دانسته اند.
ج ) موارد جواز تعلیم سحر
فقهای اسلام به اتفاق می فرمایند یاد گرفتن و انجام اعمال سحر و جادوگری حرام است، اما چنانچه ابطال سحر در یادگیری آن منحصر گردد تعلم آن اشكالی ندارد، بلكه گاهی به عنوان واجب كفایی می بایست عده ای سحر را بیاموزند تا اگر مدعی دروغ گویی خواست از این طریق مردم را اغفال یا گمراه كند سحر و جادوی او را ابطال نمایند، و دروغ مدعی را فاش سازند.
دلیل این استثناء حدیثی است كه از امام صادق (ع)نقل شده، در این حدیث می خوانیم: “یكی از ساحران و جادوگران كه در برابر انجام عمل سحر مزد می گرفت، خدمت امام صادق (ع) رسید و عرض كرد: حرفه من سحر بوده است و در برابر آن مزد می گرفتم، خرج زندگی من نیز از همین راه تأمین می شد، و با همان در آمد، حج خانۀ خدا را انجام داده ام، ولی اكنون آن را ترك و توبه كرده ام، آیا برای من راه نجاتی هست؟ امام صادق(ع) در پاسخ فرمود: “عقدۀ سحر را بگشا، ولی گره جادوگری مزن”. از این حدیث استفاده می شود كه برای گشودن گره سحر، آموختن و عمل آن بی اشكال است.[همچنین در موارد دیگری اسلام یادگیری سحر را جایز دانسته است مواردی است كه از برای برطرف كردن مشكل وگره گشایی از زندگی كسانی است كه مورد سحر وجادو قرار گرفته اند می باشد.
راهكارهایی برای ابطال سحر و طلسم
۱ – پناه بردن به خداوند (گفتن اعوذ بالله من الشیطان الرجیم) و زیاد خواندن سوره های فلق و ناس؛
۲- خواندن آیه ۵۱ و ۵۲ سوره قلم (یعنی از: «و إن یكادالّذین. . . تا آخر سوره») و هم چنین خواندن «آیة الكرسی».
۳- حاج شیخ عباس قمی در كتاب مفاتیح الجنان از امیرالمؤمنین علی علیه السلام نقل نموده است كه جهت باطل كردن سحر این جملات را بنویسید و همراه خود داشته باشید: «بِسمِ الله وَ بِالله، بِسمِ الله وَ ما شاءَالله، بِسم الله لاحَولَ ولاقُوّه الا بالله، قالَ موسی ما جِئتُم بِه السِّحرُ اِنَّ اللهَ سَیُبطِلُهُ اِنَّ اللهَ لا یُصلِحُ عَملَ المُفسِدینَ، فَوَقَعَ الحَقُّ و بَطَلَ ما كانُوا یَعمَلونَ فَغُلِبوا هُنالِكَ وَانقَلَبُوا صاغِرینَ»
۴- همچنین از حضرت روایت شده است: جهت محفوظ ماندن از سحر و جادو، شب ها پس از نماز و روز ها پیش از نماز هفت مرتبه بخوانید: «بِسمِ الله وَ بِالله سَنشُدُّ عَضُدَكَ بِأخیك وَ نَجعَلَ لَكُما سُلطاناً فَلا یَصِلونَ إلَیكُما بِآیاتِنا أنتُما وَ مَن اتَّبَعَكُما الغالِبون».
محمد بن مسلم از امام صادق علیه السلام نقل كرده: جهت بطلان سحر، این دعا را بنویسید و همراه خود نگه دارید: «قالَ موسی ما جِئتُم بِهِ السِّحر إنَّ الله سَیُبطِلُه إنّ الله لا یُصلِحُ عَملَ المُفسِدین و یَحِقّ الله الحَقّ بِكلِماتِه و لَو كَرِهَ المُجرِمون اَأنتم أشَدُّ خَلقاً أمِ السماءَ بنا ها رَفعَ سَمكَها فَسوّاها» تا آخر آیات سوره نازعات. در ادامه: «فَوَقَعَ الحَقُّ و بَطَلَ ما كانُوا یَعمَلونَ فَغُلِبوا هُنالِكَ وَانقَلَبُوا صاغِرینَ و أُلقی السَّحرةُ ساجدین، قالوا آمَنّا بِربِّ العالَمین رَبِّ موسی وَ هارون»
۵- خواندن این آیه نیز جهت خنثی كردن اثر سحر وارد شده است:«إنَّ ربّكم اللهُ الَذی خَلقَ السَموات وَ الأرض فی سِتةِ أیّام ثُمَّ استوی عَلی العَرش یُغشِی اللیل النَهار یَطْلبه حثیثاً و الشَّمْس وَ القَمر و النُجوم مُسخّرات بِأمره ألاَ لَه الخَلق و الأمر تَباركَ اللهُ رَبّ العالَمین». «ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ وَ لا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها وَ ادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِیبٌ مِنَ الْمُحْسِنِین».
۶- در صحیفه الرضا از امام رضا علیه السلام نقل شده است: به جهت دفع ضرر سحر و بطلان آن دستت را مقابل صورت قرار بده و بخوان: «بِسمِ الله الْعَظیم رَبّ الْعرشِ الْعظیم إلاّ ذَهبت و انْقرضت».
۷- علامه كفعمی دعایی به عنوان حدیث قدسی نقل كرده است كه خداوند به حضرت محمد صلی الله علیه و آله فرمود: كسی كه دوست دارد از سحر در امان باشد، بگوید:«اللَّهُمَّ رَبَّ مُوسَی وَ خَاصَّهُ بِكَلَامِهِ وَ هَازِمَ مَنْ كَادَهُ بِسِحْرِهِ بِعَصَاهُ وَ مُعِیدَهَا بَعْدَ الْعَوْدِ ثُعْبَاناً وَ مُلَقِّفَهَا إِفْكَ أَهْلِ الْإِفْكِ وَ مُفْسِدَ عَمَلِ السَّاحِرِینَ وَ مُبْطِلَ كَیْدِ أَهْلِ الْفَسَادِ مَنْ كَادَنِی بِسِحْرٍ أَوْ بِضُرٍّ عَامِداً أَوْ غَیْرَ عَامِدٍ أَعْلَمُهُ أَوْ لَا أَعْلَمُهُ وَ أَخَافُهُ أَوْ لَا أَخَافُهُ فَاقْطَعْ مِنْ أَسْبَابِ السَّمَاوَاتِ عَمَلَهُ حَتَّی تُرْجِعَهُ عَنِّی غَیْرَ نَافِذٍ وَ لَا ضَارٍّ لِی وَ لَا شَامِتٍ بِی إِنِّی أَدْرَأُ بِعَظَمَتِكَ فِی نُحُورِ الْأَعْدَاءِ فَكُنْ لِی مِنْهُمْ مُدَافِعاً أَحْسَنَ مُدَافَعَةٍ وَ أَتَمَّهَا یَا كَرِیم ».
8- سعی كنید از ذكر یونسیه (لا اِلهَ اِلّا اَنتَ سُبحانَكَ اِنّی كُنتُ مِنَ الظالِمین) كه قرآن، آن را مایه نجات حضرت یونس معرفی نموده، غفلت نورزید.
9- این دعا را بنویسید و همراه داشته باشید: «بِسمِ الله وَ بِالله، بِسمِ الله وَ ما شاءَالله، بِسم الله لاحَولَ ولاقُوّه الا بالله، قالَ موسی ما جِئتُم بِه السِّحرُ اِنَّ اللهَ سَیُبطِلُهُ اِنَّ اللهَ لا یُصلِحُ عَملَ المُفسِدینَ، فَوَقَعَ الحَقُّ و بَطَلَ ما كانُوا یَعمَلونَ فَغُلِبوا هُنالِكَ وَانقَلَبُوا صاغِرینَ» (این دعا از امیرالمومنین علیه السلام نقل شده است).
10- مرحوم شیخ عباس قمی(رحمه الله) در كتاب «باقیات صالحات » (حاشیه كتاب مفاتیح الجنان ) می گوید:جهت باز كردن بسته شده، آیات زیر بر كاغذ نوشته شود، و بر او آویزان گردد. سپس این جمله افزوده گردد: «كَذلِكَ حَلَلتُ فُلانَ بنَ فُلانٍ عَن بِنتِ فُلانَةَ »؛ « به جای فلان بن فلان اسم كسی كه تصور می كنید برایتان سحر كرده و نام پدرش، و به جای فلانه اسم خودتان را بنویسید». ۱- سوره فتح، آیه ۱و۲۲- سوره نصر۳- سوره روم، آیه ۲۱ «وَ مِنْ ءَایَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُواْ إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَكُم مَّوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذَلِكَ لاَیَت لِّقَوْم یتَفَكَّرُونَ»۴- سوره مائده، آیه ۲۳ «ادْخُلُواْ عَلَیْهِمُ الْبَابَ فَإِذَا دَخَلْتُمُوهُ فَإِنَّكُمْ غَالِبُونَ»۵- سوره قمر، آیه ۱۱-۱۲ «فَفَتَحْنَآ أَبْوَابَ السَّمَآءِ بِمَآء مُّنْهَمِر * وَ فَجَّرْنَا الاْرْضَ عُیُونًا فَالْتَقَی الْمَآءُ عَلَی أَمْر قَدْ قُدِرَ»۶- سوره طه، آیه ۲۵-۲۸ «قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی * وَ یَسِّرْ لِی أَمْرِی * وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِّن لِّسَانِی * یَفْقَهُواْ قَوْلِی » ۷- سوره كهف، آیه ۹۹ «وَ تَرَكْنَا بَعْضَهُمْ یَوْمَئِذ یَمُوجُ فِی بَعْض وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ فَجَمَعْنَاهُمْ جَمْعًا»۸- سوره توبه، آیه ۱۲۸-۱۲۹ «لَقَدْ جَآءَكُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِكُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْكُم بِالْمُؤْمِنِینَ رَءُوفٌ رَّحِیمٌ * فَإِن تَوَلَّوْاْ فَقُلْ حَسْبِی اللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَكَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ».
11- صدقه دادن؛
ان شاء الله با تداوم صدقه، تغییر محل زندگی، و تكرار سوره «یس» مشكلات و نفوس بد از اطراف شما دور خواهد شد؛ و در هر صورت به خداوند و حاكمیت اراده الهی همچنان معتقد باشید چه بسا همین فراز و نشیب ها دامی از سوی شیطان باشد كه ایمان شما را متزلزل كند؛ لذا با پایداری و استقامت ایمان خود را حفظ كنید تا در نتیجه آن شیطان ناامید شود و در های رحمت الهی به سوی شما باز گردد.
اما اینكه اگر مشكلی در زندگی ما به وجود امد یا امكان ازدواج مهیا نبود این حتما به سحر و جادو بر می گردد، این را نمی توان با قطعیت گفت. بله برخی از مشكلات ممكن است در نتیجه سحر و طلسماتی باشد كه انجام شده است. اما ما نباید همه مشكلات را به اینگونه مسائل پیوند بزنیم ،در هر صورت اگر احتمال چنین چیزی بود می توان از دعاها و اعمالی كه معرفی شد استفاده كرد
1-طبرسی حسن بن فضل مکارم اخلاق ص413 قم شریف رضی چاپ مهدی1412ق
2-مکارم اخلاق ص413